'Op zoek naar Utopia’ brengt record aan topstukken naar Leuven

19 oktober 2016

Na zeven jaar voorbereiding opent in M - Museum Leuven de tentoonstelling 'Op zoek naar Utopia'. Nog nooit werden in Leuven zoveel meesterwerken samengebracht. Het is een uitgepuurde selectie van schilderijen, wandtapijten, sculpturen, tekeningen, wetenschappelijke instrumenten en miniaturen. Ze vertellen allen het verhaal van de mens die vijfhonderd jaar geleden koortsachtig op zoek ging naar Utopia, naar een betere wereld. De tentoonstelling steunt op drie pijlers: ze biedt een staalkaart van Vlaamse meesters, toont topwerken die nooit eerder samen te zien waren én ze bevat een grote diversiteit aan objecten.

500 jaar Utopia

Leuven viert het 500-jarig jubileum van Utopia. Het meest iconische werk van de Engelse humanist en staatsman Thomas More werd in 1516 in de universiteitsstad gedrukt. Die verjaardag is aanleiding voor een stadsfestival met als vlaggenschip een bijzondere tentoonstelling in M - Museum Leuven. Op zoek naar Utopia is niet alleen de grootste tentoonstelling van 2016, ze bevat ook heel wat werken die nog nooit eerder in Vlaanderen te zien waren. Er komen maar liefst 80 topstukken uit musea en privécollecties van over de hele wereld. Samen tonen ze de grenzeloze verbeelding van een ideale wereld in de 15^de en 16^de eeuw.

Staalkaart van Vlaamse meesters en andere topwerken

De meeste grote Vlaamse meesters van het einde van de 15^de en de vroege 16^de eeuw zijn vertegenwoordigd. Een fascinerend topstuk is het Portret van een humanist van Quinten Metsys uit het Städel Museum te Frankfurt. Dit werk is een van dé hoogtepunten in de Vlaamse portretkunst. Uit de persoonlijke collectie van koningin Elisabeth II komt het wereldberoemde Portret van Erasmus, eveneens door Metsys. Het sublieme Portret van een jonge prinses van Jan Gossaert uit de National Gallery in Londen krijgt een centrale plaats en is tevens het campagnebeeld van de tentoonstelling. Ook de drie Besloten Hofjes uit Mechelen verdienen speciale aandacht. Ze werden naar aanleiding van de tentoonstelling door acht specialisten gedurende een drie jaar durende campagne meticuleus geconserveerd. De bezoekers van Op zoek naar Utopia zijn de eersten die ze in hun herwonnen volle glorie te zien krijgen.

Albrecht Dürer, die toen door Vlaanderen reisde, is aanwezig met een van zijn mooiste portret-tekeningen, De humanist, uit de collectie van het prentenkabinet van de Staatliche Museen zu Berlin. Zijn grensverleggende kopergravure De Zondeval (1504) die defacto de renaissance in het Noorden inluidt, is aanwezig met de loepzuivere afdruk uit het Rijksprentenkabinet van Amsterdam.

Grote diversiteit

Niet alleen unieke schilderijen komen (terug) naar Leuven, ook de befaamde Leuvense wetenschappelijke instrumenten en enkele magistrale Brusselse wandtapijten passen perfect in het thema van Utopia. Leuven was in de 16^deeeuw wereldberoemd voor de vervaardiging van wetenschappelijke instrumenten. Voor de eerste maal worden zeven van deze instrumenten samengebracht voor een tentoonstelling. Op zoek naar Utopia is tevens een uitgelezen kans om het befaamde Brusselse wandtapijt met De Tuin der Lusten naar Jheronimus Bosch te bewonderen, door het Escorial in Madrid in bruikleen gegeven. Daarnaast komen nog andere uitzonderlijke wandtapijten na vijf eeuwen opnieuw naar hier.

Op zoek naar Utopia **neemt de bezoeker mee naar het verleden én brengt Utopia terug naar vandaag**

More's fictieve eiland Utopia ligt ‘nergens’, ver achter de horizon. Alles is er perfect georganiseerd en iedereen is er gelukkig. Maar het eiland bestaat slechts in More's verbeelding. Het verlangen naar die ideale wereld daarentegen, is echt. Hoop zet mensen als een sterke motor in beweging, op belofte van geluk maar ook met het risico op ontgoocheling en mislukking.

Dat is het verhaal van deze tentoonstelling. Het gaat over mensen die dromen van het Paradijs, die verleid worden door de horizon, die ernaar verlangen om het universum en de eeuwigheid te begrijpen en die vrezen voor de Hel. More's Utopia analyseert niet alleen in scherpe bewoordingen de toenmalige samenleving, verziekt door hebzucht en afgunst; het formuleert ook een ‘utopisch’ alternatief. Dat alternatief ligt ‘achter de horizon’. Je zal er nooit voet aan wal zetten, maar het eiland spoort aan om op tocht te gaan.

‘Utopia’ is meer dan de titel van een boek; het werd een nieuw woord en een nieuw literair en artistiek genre. Utopia houdt het besef in, dat je kan streven naar een beter bestaan op deze aarde. Vijfhonderd jaar geleden was dat zo, en vandaag is dat niet anders.

Op zoek naar Utopia wordt stevig ondersteund door de Vlaamse Overheid

Vlaams minister van Toerisme Ben Weyts investeert via Toerisme Vlaanderen ruim 770.000 euro in de tentoonstelling. Minister Weyts verklaart: ‘De Vlaamse Meesters zijn tijdloze iconen die een heel breed publiek aanspreken. Deze tentoonstelling moet vele bezoekers naar Leuven lokken, waarvan ook een significant aandeel uit het buitenland. Al die museumgasten zijn ook bezoekers van de Leuvense horeca, klanten van de Leuvense handelszaken en dus gulle sponsors van de lokale economie’.

De tentoonstelling ontvangt eveneens ondersteuning van Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz. Volgens minister Gatz is ‘Leuven erin geslaagd een unieke tentoonstelling uit te bouwen rond More en zijn Utopia. Ze maakt als een kroonjuweel in de Londense Tower deel uit van een prachtig stadsfestival onder de welluidende titel ‘The Future is More’. Leuven toont zo hoe een centrumstad haar rol kan opnemen in Vlaanderen, met evenementen die vele tentakels hebben in de geschiedenis, in de cultuur, in het erfgoed en de kunsten. Zo spreekt Leuven ver buiten haar grenzen tot de verbeelding.’

De organisatie van Op zoek naar Utopia

Op zoek naar Utopia is een tentoonstelling van KU[N]ST Leuven, het samenwerkingsverband van de stad Leuven en de KU Leuven, Illuminare - Studiecentrum voor Middeleeuwse Kunst, en M - Museum Leuven. Deze tentoonstelling past binnen de ambities van de stad, de universiteit en M - Museum Leuven waarbij prestigieuze tentoonstellingen voor een internationaal publiek georganiseerd worden. Op zoek naar Utopia bouwt verder op deze traditie en zet Leuven als universiteitsstad en M als museum internationaal op de kaart.

Meer utopia

In het kader van het stadsfestival 500 jaar Utopia is er in de stad ook het hedendaagse kunstenparcours Tracing the Future (30.09.2016 - 20.11.2016). De tentoonstelling Yto Barrada in M maakt hier deel van uit (30.09.2016 - 17.01.2017). Parallel met Op zoek naar Utopia opent in M de architectuurtentoonstelling EUtopia - Mogelijkheid van een eiland (20.10.2016 - 17.01.2017).

Op een boogscheut van M - Museum Leuven opent gelijktijdig in de Universiteitsbibliotheek de tentoonstelling Utopia & More. Thomas More, de Nederlanden en de Utopische traditie (20.10.2016 - 17.01.2017). Deze tentoonstelling gidst je door Utopia, het leven en werk van More en de utopische literaire traditie. Je ontdekt er originele manuscripten van Erasmus en More, oude drukken en allerlei curiosa.