Nieuw topstuk in de collectie van M
M Leuven bemachtigt zeldzame 15e-eeuwse tekening uit de omgeving van Rogier van der Weyden
2 oktober 2023
M Leuven heeft een unieke 15e-eeuwse tekening uit de omgeving van Rogier van der Weyden aangekocht. ‘De Bezwijming van de H. Maagd en twee Maria’s’ (ca. 1458-1469) is de eerste 15e-eeuwse tekening in het prenten- en tekeningenkabinet van M, een deelcollectie die ruim 22.000 nummers telt. Het werk was van 2011 tot 2017 al in langdurige bruikleen bij M en zal in 2024 onderdeel uitmaken van de nieuwe collectiepresentatie in het museum.
“Rogier van der Weyden heeft een belangrijke connectie met Leuven”, vertelt Bert Cornillie, schepen van cultuur en voorzitter van de raad van bestuur van M. “De schilder uit Doornik werkte in onze stad, onder meer voor de voormalige kapel van O.L.V-van-Ginderbuiten aan de Tiensepoort en voor de Sint-Pieterskerk. Een tekening uit zijn omgeving is dan ook een bijzonder waardevolle aanvulling op de stedelijke museumcollectie in beheer van M. We krijgen zo een beter beeld van het werk van deze belangrijke meester, en zelfs wat meer context voor dat van Dieric Bouts, die op hetzelfde moment in Leuven actief was.”
“Wereldwijd zijn er slechts een 600-tal 15e-eeuwse tekeningen uit de Zuidelijke Nederlanden bekend”, vult Marjan Debaene, conservator Oude Kunst bij M Leuven aan. “De meeste daarvan bevinden zich in buitenlandse museumcollecties. In Vlaamse – en bij uitbreiding Belgische – museale collecties is het aantal tekeningen uit deze periode en van deze kwaliteit op één hand te tellen. We zijn dan ook enorm opgetogen dat we deze tekening definitief in onze collectie kunnen opnemen. Onze collectie bevat wel een 15e-eeuwse incunabel, vier prenten en twee manuscripten, maar dit is onze eerste tekening uit die periode.”
De Bezwijming
De tekening, gemaakt met penseel, bruine inkt en houtskool, toont de bezwijming van de heilige Maagd. Ze wordt ondersteund door Johannes, twee Maria’s vervolledigen het tafereel. Hetzelfde motief komt voor in Rogier van der Weydens ‘Triptiek van de Zeven Sacramenten’, onderdeel van de collectie van het KMSKA én tussen 2009 en 2022 in bruikleen bij M. De houding van de bezwijmende Maagd en Johannes, de gezichtsuitdrukkingen en de gedrapeerde kleding is quasi identiek weergegeven.
M zelf heeft ook ander werk uit de omgeving van Rogier van der Weyden in de collectie. ‘De Heilige Drievuldigheid’ (ca. 1430) uit het atelier van Van der Weyden bijvoorbeeld, momenteel in bruikleen bij het Antwerpse Snijders&Rockoxhuis. En dan is er de ‘Edelheeretriptiek’ (1443), die in de Sint-Pieterskerk bewaard wordt. Dit werk is de oudst bekende kopie Rogier van der Weydens wereldberoemde ‘Kruisafneming’ (ca. 1435), gemaakt voor de kapel van O.L.V-van-Ginderbuiten maar nu deel van de collectie van het Prado in Madrid.
De ‘Bezwijming’ was van 2011 tot 2017 al in langdurige bruikleen bij M, waar het samen met Van der Weydens ‘Triptiek van de Zeven Sacramenten’ werd getoond. Deze tekening uit de omgeving van de kunstenaar getuigt van de grote invloed die hij heeft uitgeoefend op de Zuid-Nederlandse artistieke productie.
Rogier van der Weyden
Rogier van der Weyden (ca. 1399/1400-1464) werd geboren in Doornik. In 1427 begon hij te werken in het atelier van Robert Campin, de beroemdste schilder van Doornik. Tegen 1435 woonde Rogier in Brussel, zijn atelier zat aan de Cantersteen. Hij werd er benoemd tot officiële stadsschilder, een job die hij tot het einde van zijn leven behield. Al snel groeide Van der Weyden samen met Jan Van Eyck uit tot een van de belangrijkste Zuid-Nederlandse schilders van de vijftiende eeuw. De beheerste emotie van de figuren in zijn schilderijen had een enorme invloed op de visuele kunsten en de volgende generaties van kunstenaars. In 2009 organiseerde M Leuven de overzichtstentoonstelling ‘Rogier van der Weyden. De passie van de meester’. De meer dan 100 werken die te zien waren op de tentoonstelling kwamen uit 58 gerenommeerde collecties in Europa en Noord-Amerika.
Bert Cornillie
Hanne Grégoire