Architectuur als protagonist

Aglaia Konrad (°1960, Salzburg)  doorkruist de wereld. Zo onderzoekt ze al meer dan twintig jaar stedelijke ruimtes.  Met haar foto’s, films en installaties zoomt ze in op bijzondere gebouwen en de manier waarop steden transformeren. Na Konrads (inter)nationaal tentoonstellingsparcours brengt M een overzicht van haar werk vanaf de jaren 1990 tot vandaag. Bestaand en nieuw werk komen samen. ‘Aglaia Konrad. From A to K’ loopt van 29 april tot en met 18 september 2016 in M – Museum Leuven.

Schatkamer aan beelden: rereading the archive

Hoe wordt architectuur in beeld gebracht? En op welke manier wordt het tentoongesteld? Het zijn vragen die Konrad bezighouden. Haar grote voorliefde voor architectuur uit zich dan ook in haar oeuvre. Typisch voor Konrads werkwijze is het onderzoek dat vooraf gaat aan die werken. Het resultaat is een onuitputtelijk beeldenarchief, waarin de ontwikkeling van steden zoals Tokio, Chicago of Shanghai centraal staat. Die ‘imagepool’, zoals Aglaia het noemt, is hét fundament van al haar werk en voor deze tentoonsteling. “Deze tentoonstelling is voor mij een ‘rereading’ van mijn archief. Het resultaat is een kettingreactie, waarbij de bezoeker wordt meegenomen in een looping van kunstwerken”.  Zo reflecteert ze over diverse thema’s, zoals bijvoorbeeld de ideologie van het modernisme en hoe die vorm kreeg in beton.

Totaalarchitectuur

Eén blik op de tentoonstellingszalen maakt duidelijk dat Konrads oeuvre niet te vatten is onder de noemer ‘architectuurfotografie’. Je krijgt geen conventionele stadszichten, klassieke iconen of typische landmarks te zien. Curator Eva Wittocx: “Aglaia slaagt erin om gebouwen of architectuur in beeld te brengen als autonome sculpturen, waarbij de vorm en materialiteit centraal staan. Bovendien is het voor het eerst dat niet de kunstenaar, maar een architect de kunstwerken naar de ruimtes van M vertaalt. Zo werkt Aglaia al jaren samen met Kris Kimpe. Die samenwerking en architecturale vertaalslag zijn voor haar erg belangrijk.“ De manier waarop ze haar werken presenteert is dan ook atypisch. Zo presenteert ze de objecten in de eerste zaal als een lapidarium. De uiteenlopende verzameling is als een index: ze zijn de bouwstenen van de tentoonstelling. In andere zalen liggen Rückbaukristalle verspreid, brokken sloopafval die hier een tweede leven krijgen.

Wereldse foto’s

Aglaia Konrad kiest resoluut voor de analoge fotografie:  “Ik ben geen fotograaf, maar het medium fotografie geeft mij een ongelofelijke vrijheid. Bovendien hou ik van de materialiteit en de economie van analoge fotografie. Het is dus zeker geen ideologische keuze”.

In M toont ze verschillende bestaande fotoreeksen. De luchtfoto’s van Boeing Over lijken wel röntgenfoto’s van de aarde, terwijl de reeks Undecided Frames stilstaat bij de vraag wat de ene foto beter maakt dan de andere. In Carrara toont de kunstenares op haar beurt hoe de marmergroeven een prachtige samenvatting zijn van de sculpturale architectuur. Daarnaast selecteerde ze een aantal nieuwe reeksen uit haar immense beeldenarchief. De foto’s van Demolition City zijn ontstaan tijdens het verblijf van de kunstenares in Rotterdam. Hierin staat ze stil bij alle facetten van afbraak: het afbreken zelf, de manier van afbreken en de politieke dimensie hierachter. In Shaping Stones hanteert de kunstenares dan weer voor het eerst een monumentaal raster in zwart-wit: “Het kijken bestaat uit 25 foto’s, waarbij het ene beeld invloed heeft op het andere. Bovendien moesten deze foto’s voor mij zo hoog en groot mogelijk. De monumentale blok met 25 beelden schrijft zich zo in in de architectuur van het museumgebouw.” Bij zweimal belichtet zie je dubbel belichte beelden die per toeval zijn ontstaan. Het is een onbewuste fout die ze als fotograaf maakt en zelf niet in de hand heeft, maar onverwachte foto’s oplevert.

Gebouwen als sculpturen

In haar 16 mm films tast Aglaia Konrad, net als in haar fotoreeksen, de grenzen af tussen sculptuur en architectuur. Voor haar is film een manier om een gebouw te ervaren: “Ik wil dat de kijker zich volledig op de architectuur concentreert. Daarom zijn mijn films vaak stil en zonder acteurs”. De camera focust op de texturen, de details, de subtiele lichtinval en de schaduwen. Zo ook in haar nieuwe film La Scala. Konrad trok naar de villa La Scala van de Italiaanse architect Vittoriano Vigano aan het Gardameer in Italië. In dit brutalistisch huis met Japanse trekjes lijken ‘binnen’ en ‘buiten’ in elkaar over te lopen. Het huis is als een camera, dat constant de omgeving scant en capteert. De projectie op splitscreen benadrukt dit gevoel. De lichtflitsen, die typisch zijn voor opnames met 16mm film, geven een ritmisch, verstorend karakter aan de film. Daarnaast toont Konrad in M nog andere films, zoals China Rushes (2009), Concrete & Samples I Wotruba Wien (2009) en Concrete & Samples III Carrara (2010).

Nieuw werk voor de museumgevel

Voor deze solotentoonstelling maakte Aglaia Konrad een nieuw werk voor de museumgevel. Daarnaast plaatst ze in Frauenzimmer een installatie met glas afkomstig van de Brusselse Astro Tower. Tot slot brengt ze in de laatste zaal het tentoonstellingsexperiment TOKONOMA, samen met Suchan Kinoshita, Olivier Foulon, Jörg Franzbecker, Kris Kimpe, Willem Oorebeek, Eran Schaerf en Walter Swennen.

Publicatie

De nieuwe publicatie ‘From A to K’ verschijnt samen met de tentoonstelling (uitg. Buchhandlung Walther König). In dit boek vind je een grote selectie ongepubliceerd materiaal, zowel in kleur als in zwart-wit. Essays en persoonlijke getuigenissen behandelen de vele publieke en private dimensies van architectuur en stedenbouw in het werk van Aglaia Konrad. 

Emiliano Battista & Stefaan Vervoort (red.), uitgeverij Koenig Books, Keulen, 391 p., enkel verkrijgbaar in het Engels. Vanaf 29.04.16 te koop in de M-shop voor € 35 i.p.v. € 40 

Praktische info

Deze tentoonstelling past voor M in de reeks grote monografische tentoonstellingen van kunstenaars, zoals Jan Vercruysse, Philippe Van Snick, Dirk Braeckman, Geert Goiris, Patrick Van Caeckenbergh en Peter Buggenhout.

'Aglaia Konrad. From A to K’ loopt van 29 april tot en met 18 september 2016 in M – Museum Leuven.

Curator: Eva Wittocx